şekil verme teknikleri ne demek?
Şekil Verme Teknikleri
Şekil verme (shaping), davranış değişikliği sağlamak amacıyla kullanılan bir tekniktir. Özellikle karmaşık davranışları öğretmek veya var olan davranışları geliştirmek için kullanılır. Temel prensibi, istenen davranışa ulaşana kadar, hedefe yakın adımların pekiştirilmesidir. Yani, birey istenen davranışa benzeyen her adım attığında ödüllendirilir, böylece davranış yavaş yavaş istenen forma sokulur.
Temel İlkeler:
- Hedef Belirleme: İlk adım, net ve ölçülebilir bir hedef davranış belirlemektir.
- Başlangıç Noktası: Bireyin şu anda sergilediği ve hedefe yakın olan bir davranış seçilir.
- Aşamalı Yaklaşım: Hedefe ulaşmak için küçük ve yönetilebilir adımlar belirlenir.
- Pekiştirme: Her doğru adım (hedefe yaklaşan her davranış) anında pekiştirilir. Bu pekiştirme, sözlü övgü, yiyecek ödülü veya dokunsal temas gibi çeşitli şekillerde olabilir.
- Sönme: Hedefe yaklaşmayan davranışlar pekiştirilmez, böylece sönmeleri teşvik edilir.
Şekil Vermenin Adımları:
- Hedef Davranışı Tanımla: Ne öğretmek istediğinizi net bir şekilde belirleyin.
- Başlangıç Noktasını Belirle: Bireyin şu anda yapabildiği ve hedefe en yakın olan davranışı tespit edin.
- Aşamaları Belirle: Başlangıç noktasından hedefe ulaşmak için izlenecek adımları planlayın. Bu adımlar küçük ve yönetilebilir olmalıdır.
- Pekiştirmeyi Uygula: Her doğru adımı anında pekiştirin.
- Aşamalar Arası Geçiş: Birey bir aşamayı tutarlı bir şekilde gerçekleştirdiğinde, bir sonraki aşamaya geçin ve sadece o aşamadaki davranışları pekiştirin.
- Davranışı Genelleştir: Hedef davranış öğrenildikten sonra, farklı ortamlarda ve durumlarda da sergilenmesini sağlamak için genelleme çalışmaları yapın.
Şekil Vermenin Kullanım Alanları:
- Eğitim: Yeni beceriler öğretmek (Öğrenme) veya var olanları geliştirmek.
- Davranış Terapisi: İstenmeyen davranışları azaltmak veya ortadan kaldırmak.
- Hayvan Eğitimi: Yeni komutlar öğretmek veya istenen davranışları pekiştirmek.
- Rehabilitasyon: Fiziksel veya zihinsel engelleri olan bireylerin bağımsızlıklarını artırmak.
Önemli Notlar:
- Pekiştirme zamanlaması çok önemlidir. Davranış sergilendikten hemen sonra pekiştirme yapılmalıdır.
- Pekiştirme türü, bireyin tercihlerine uygun olmalıdır.
- Şekil verme sabır gerektiren bir süreçtir. İlerleme yavaş olabilir.
- Pekiştirme ve Ceza kavramlarının doğru anlaşılması önemlidir.
Umarım bu bilgiler şekil verme tekniği hakkında size yardımcı olur.